حمایت ناعادلانه قانون از معضل ناامنی جامعه

اعتیاد به مواد مخدر، مشكل اجتماعی است كه در اكثر جوامع وجود دارد. اطلاعات و آمار جدیدی كه درباره موضوع مواد مخدر و اعتیاد در جامعه ما منتشر می شود، حاكی از مسأله بودن این پدیده اجتماعی است. 

به گزارش اطلس خبر، دبیر جامعه پزشكان متخصص داخلی ایران در گزارشی اعلام كرده است سالانه پنج درصد به جمع معتادان كشور اضافه می شود، در حالی كه سازمان بهزیستی كشور تنها توان مداوای دو درصد معتادان را دارد. این در حالی است که ۷۰ درصد معتادان ایران متأهل هستند و رشد اعتیاد زنان در سال ها اخیر بیشتر از مردان بوده است. 

روزانه ۶۰۰ نفر در رابطه با مواد مخدر در كشور دستگیر می شوند و ماهانه ۱۰۰نفر به دلیل سوء مصرف مواد مخدر می میرند. بنا به گزارش روابط عمومی سازمان بهزیستی هر روز ۵۰۰ نفر از جوانان كشور معتاد می شوند و بررسی به عمل آمده نشان داده كه جمعیت معتادان در ایران هر ۱۰ سال دو برابر می شود و خسارت های ناشی از اعتیاد سالانه بیش از ۱۵ هزار میلیارد ریال می رسد.

جانشین مركز مبارزه با مواد مخدر كشور اعلام كرده است كه به طور متوسط روزانه دو تن انواع مواد مخدر در كشور مصرف می شود. او می گوید که آمارهای به دست آمده نشان می دهد، هم اكنون سه درصد نوجوانان كشور به مواد مخدر اعتیاد دارند.

این آمار و گفته ها نشان می دهد که مبارزه با مواد مخدر و جمع آوری معتادان در کشور چندان موفق نبوده است چرا که بعد از ساعتی پس از غروب معتادانی که بدون توجه به جمعیت رهگذر در پیاده رو و خیابان به کار خود مشغول می شوند.

رضا.ت جوان 24 ساله ای است که در در زمینه آی.تی تحصیل کرده است. او توضیح داد شبی بعد از پیاده شدن در ایستگاه تهرانپارس گوشه ای از خیابان دو مردی را دید که بدون توجه به جمعیت و حتی ترس از رد شدن گشت پلییس گوشه ای از پیاده رو نشسته و با پایپ های مخصوص شیشه مصرف می کردند.

زهرا.م نیز دختر 29 ساله ای است که در میدان بروجردی زندگی می کند. او نیز در توضیح مشاهده معتادان در محل های پر رفت و آمد گفت که از ساعت 6 بعد از ظهر هر روز جمعی از معتادان در ترمینال خاوران جمع می شوند و این مکان که جایی برای تردد مسافران برای جابه جایی آنها است را در اختیار می گیرند و بعد از این ساعت هیچ زنی و حتی فردی عادی در این محل دیده نمی شود.

او تعریف می کرد که یک شب ساعت هفت مجبور بود از ترمینال خاوران برای رسیدن به خانه عبور کند، دیدن معتادانی که توجهی به اطراف خود نداشتند او را ترسانده بود ولی با دیدن این صحنه به پلیس 110 تماس می گیرد و ماجرا را برای آنها تشریح می کد اما اپراتور می گوید که برای امنیت خود بهتر است آن مکان را هرچه سریع تر ترک کند و از دست آنها برای جمع آوری معتادان آن محل کاری ساخته نیست.

تیرماه سال 87 سریالی به کارگردانی رضا عطاران از صداو سیمای جمهوری اسلامی نمایش داده شد. در ایرن سریال رضا عطاران نقش معتادی را ایفا می کرد که همسرش او را به دلیل اعتیاد ترک کرده بود و او به همراه دخترش در خانه پدری زندگی می کرد.

جدا از طنز بودن این داستان و همچنین موضوع هایی که در داستان روایت می شد نکته ای که مورد نقد مخاطبان قرار گرفته بود استفاده از اصطلاحات رایج میان معتادان و همچنین نمایش واضح و بی مهابای مصرف مواد از سوی معتاد بود.

بعد از این بود که شاید در بسیاری از سریال ها و فیلم های سینمایی بدون توجه به جنبه منفی ماجرا استفاده مواد، کشیدن سیگار در ژست های مختلف به نمایش درآمد. این در حالی بود که در فیلم فجر امسال وزارت ارشاد تصمیم گرفت تا کشیدن سیگار را در فیلم های سینمایی ممنوع کند و مانند همیشه بدون تفکر عمیق به دلیل ایجاد ممنوعیت موجی از اعتراض ها به این ممنوعیت جدید سرازیر شد.

شاید همین امر که سینماگران بدون توجه به تاثیرگذاری آن را به نمایش می گذارند باعث عادی شدن معضلی شود که عده ای آن را بیماری و عده ای دیگر آن را جرم بنامند. زمانی که بسیاری از آسیب های اجتماعی، قتل، طلاق، دزدی، بیماری های گوناگون و ... ریشه در اعتیاد دارند نمی توان این معضل را یک بیماری دانست. با این حال فرید براتی سده، مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی، جزو آن عده ای است که معتقد است باید با اعتیاد مبارزه شود و نه با معتادان. جامعه استاندارد از نظر او جایی است که در آن با سیستم اعتیاد می‌ جنگند و در کنارش از معتادان حمایت‌ های اجتماعی می ‌کنند تا شاید چند نفری از آنها به زندگی پاک برگردند و بقیه‌شان برای مردم خطری تولید نکنند. 

او همچنین می گوید که پلیس مبارزه با مواد مخدر باید وجود داشته باشد، زیرا مقابله با عرضه یکی از موضوعات مهم در حوزه اعتیاد است. در واقع نیروهای انتظامی و اطلاعاتی قبل از ورود مواد به کشور برنامه‌ ریزی می‌ کنند و بعد از این که مواد وارد کشور می ‌شود، کار اصلی پلیس یعنی مبارزه با قاچاقچی‌ها و کسانی که مواد را به شهرها می ‌رسانند، آغاز می ‌شود.

به عقیده او، به جای برخورد با معتاد باید با سیستم اعتیاد برخورد کرد، این برخورد باید خیلی هم قوی و جدی باشد. در قوانین کشور گفته شده اگر معتاد به سیستم درمان مراجعه کند، دیگر معتاد نیست بلکه بیمار است، اما اگر مراجعه نکند تحت شرایطی مجرم است که به نظر براتی، این طرز نگاه باید اصلاح شود. 

معمولا در قوانین کیفری ک

شورها جرایمی پیش بینی می شود که به جرم حالت معروفند. ماهیت این جرایم حالت اجتماعی ناشی از شیوه زندگی است. در ارتباط با اعتیاد که تا چندی قبل در کشور ما به عنوان جرم از آن یاد می شد باید گفت که سیاست جنایی جوامع متفاوت است بعضی معتاد را بیمار می دانند و برخی او را مجرم ودرخور مجازات. قانونگذار ایران در ارتباط با معتادان به مواد مخدر در دوره های گوناگون سیاست های گوناگونی را پیش گرفته در برخی قوانین معتاد را بیمار تلقی کرده اما در برخی دیگر مجرم.

در قانون منع کشت خشخاش و استعمال تریاک مصوب 1334، قانونگذار استعمال مواد مخدر بدون مجوز طبی را جرم می شناخت. بعد از انقلاب اسلامی تغییراتی در تعریف جرم نبودن اعتیاد صروت گرفت.

بر اساس قانون اصلاحی اعتیاد به خودی خود جرم نیست در این ارتباط ماده ۱۵مقرر می کند که معتادان مکلفند با مراجعه به مراکز مجاز دولتی، غیردولتی یا خصوصی و یا سازمان‌های مردم ‌نهاد درمان و کاهش آسیب، اقدام به ترک اعتیاد نمایند. معتادی که با مراجعه به مراکز مذکور نسبت به درمان خود اقدام و گواهی تحت درمان و کاهش آسیب دریافت کند، چنانچه تجاهر به اعتیاد نکند از تعقیب کیفری معاف است. معتادانی که مبادرت به درمان یا ترک اعتیاد نکنند نیز، مجرمند.

این صراحت در قانون نشان می دهد معتاد مجرم نیست و اگر از سوی مقام قضایی و پلیس دستگیر شود به دلیل عمل مجرمانه است. اما اگر معتادی در خیابان به زنی تعرض کند مورد مواخذه قرار نمی گیرد.