اظهار نگرانی و برخورد با محصولات غذایی تقلبی بازار از حرف تا حرف

بیتا حقیقی پور- تحریریه اطلس خبر|  چند سالی که با صراحت گفته می شود آبلیموهای شرکتی طبیعی نیستند، رب های تولید شده استاندارد نیستند. حتی یکی از تولیدکنندگان معتبر رب در کشور اعلام کرده بود که شهروندان از تولیدهای این کارخانه محصولی خریداری نکنند. البته شاید این حرف بیشتر نزدیک به شایعه باشد اما شک و تعردید را در ذهن ایجاد می کند که آیا این حرفی از سوی رقیبان است یا اینکه واقعا باید در خرید محصولات غذایی تجدید نظر کرد.

وزیر بهداشت صبح روز شنبه، 22 اسفندماه امسال، در مراسم مانور بهداشت نوروزی در دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت که فروش مواد غذایی و آشامیدنی تقلبی، نقض آشکار حقوق مردم و جنایت است. این موضوع از جمله مواردی است که در حوزه بهداشت و سلامت آن طور که باید به مردم خدمتی عرضه نمی شود.

هاشمی گفت حداقل کاری که می توان انجام داد این است که مصوبات مجلس و هیات وزیران را برای ارایه خدمات مناسب به مردم به کار گرفت.

به گفته او، قوانین خوبی در زمینه نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی در کشور وجود دارد اما نیاز است که این قوانین با دقت و با همکاری بازدارنده قوه قضائیه اجرا شود.اگر با مجرمان، در تراز جرمی که مرتکب شده اند برخورد شود، تقلب و تخلف در ارایه خدمات و فروش مواد غذایی به حداقل می رسد.

وزیر بهداشت در این مراسم عنوان کرد که مردم مالیات می دهند و انتظار دارند دولت از آنان حمایت کند و این منصفانه نیست که با تقلب و تخلف، مردم را بیمار کنیم و به خانواده ها آسیب بزنیم. او در مورد برنامه نظارت بر اماکن عمومی از مسئولان قوه قضائیه خواست با این طرح همکاری کنند.

اما رئیس شعبه ۵۴ ویژه رسیدگی به جرائم پزشکی و بهداشتی اداره کل تعزیرات حکومتی استان تهران، در هفتم مهرماه امسال اعلام کرد که در همه گشت‌های تعزیراتی که در کارخانه‌های تولید آبلیمو حاضر شده‌ اند، به آبلیموی طبیعی دست نیافته ‌اند و حضور در هر مرکزی به تشکیل پرونده منجر شد.

مرتضی خدایی با اشاره به برگزاری جلسه‌ ای به منظور بررسی نحوه مقابله با کارخانه ‌های تولید کننده آبلیموها و آب میوه‌های تقلبی اشاره کرد که هدف از این جلسه ها رفع معضلاتی بوده است که در سطح عرضه تولید آبلیمو و آبمیوه‌های تقلبی با آن مواجه بوده اند، چرا که بعضاً این آبلیموها نشان استاندارد هم دارند و در واقع آبلیمو نیستند و از مواد شیمیایی در آن استفاده می‌شود.

بر اساس نظر کارشناسان دانشگاه‌های علوم پزشکی استان تهران،‌ قریب به اتفاق گشت‌های مشترک تعزیرات با آبلیموهایی مواجه شده اند که لیمو در آن به کار نرفته است و برخی کارخانه‌ها ادعا می ‌کنند که محصولشان کنسانتره است اما کارشناسان در آزمایش‌ها به فرآورده‌های شیمیایی برخورد کرده اند.

آبلیمو یکی از بزرگترین تقلبات بازار مواد غذایی ایران را تشکیل می‌دهد. بنا به ادعای محمد میررضوی، دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران و عضو کانون انجمن‌های صنفی مواد غذایی، 99 ‌درصد آبلیموهای موجود در بازار کشور تقلبی هستند و متقلبان از این بازار سود هنگفتی به جیب می ‌زنند. او در گفت وگو با ایسنا اعلام کرده بود که برای تشخیص این سود کافی است که بدانید تنها با چهار لیتر اسید سولفور و گوگرد، می‌توان بدون استفاده از لیمو 10 تن آبلیموی تقلبی تهیه کرد.

نکته مهم در بازار تولید آبلیمو این است که حتی برخی برندهای سرشناس در بازار ایران نیز از این سود هنگفت چشم ‌پوشی نکرده و بارها در گزارش‌های سازمان استاندارد نام سرشناس‌های این صنعت دیده شده است، تا آن‌جا که یکی از همین برندهای سرشناس به 900 ‌میلیون تومان جریمه از سوی سازمان تعزیرات محکوم شده است. 

گرچه کارشناسان معتقد هستند که امکان تشخیص آبلیموی تقلبی به جز در آزمایشگاه وجود ندارد، اما برای دانستن این موضوع کافی است یک استدلال ساده را درنظر بگیریم: قیمت تمام شده آبلیموی صنعتی از نرخ لیموترش تازه در بازار پایین ‌تر است. یک کیلوگرم لیموترش تازه در بازار بین 12 تا 17 ‌هزار تومان قیمت دارد. این درحالی است که یک لیتر آبلیمو بسته‌بندی حدود 8 تا 10 ‌هزار تومان قیمت‌گذاری شده است.

البته تنها آبلیمو محصول تقلبی در سبد غذایی بازار ایران نیست و عسل و روغن زیتون، محصولات لبنی و انواع ادویه ها و چای نیز دست خوش تغییرات متقلبان قرار گرفته اند.

عفت رئیسی، مدیرعامل اتحادیه سراسری زنبورداران، چندی پیش در توضیح عسل های غیرطبیعی به خبرنگار روزنامه شهروند گفته بود در کشورما سه نوع عسل وجود دارد، نوع اول عسل‌های طبیعی و نوع دوم عسل‌های تغذیه ‌ای هستند که در تولید نوع دوم به زنبور مخلوط آب و شکر خورانده می‌ شود و در نوع سوم که عسل‌های دست‌ساز نامیده می‌شود متقلبان با گلوکز و اسانس و بدون دخالت زنبور عسل تولید می‌کنند.

به ‌گفته کارشناسان مصرف قند و شکر مصنوعی مورد استفاده در عسل‌های دست ساز به ‌ویژه برای بیماران خطرناک است و موجب تشدید عوارض بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت و بیماری ‌های هورمونی می ‌شود.

روغن زیتون نیز یکی دیگر از رکوردداران تقلب در بازار ایران است. به گفته کارشناسان سازمان استاندارد، روغن زیتون تقلبی بدون استفاده از میوه زیتون و با ترکیب پارافین، روغن مایع و اسانس زیتون ساخته می ‌شود، اما تقلب در این کالا به همین موضوع محدود نمی‌ شود و نوعی روغن زیتون در بازار ایران وجود دارد که اصولا مصرف خوراکی ندارد و در سایر کشورها برای تولید خمیر دندان، پماد و کرم مورد مصرف قرار می‌گیرد. این نوع روغن زیتون که با فعل و انفعالات شیمیایی و از تفاله زیتون (پومیت) استخراج می‌شود خطرناک و سرطان زا است و مطابق قوانین کشور، واردات و عرضه آن به ‌عنوان روغن خوراکی ممنوع است. اما سودجویان این نوع روغن زیتون را با یک ‌سوم قیمت از کشورهایی مانند ترکیه و ایتالیا وارد کرده و با نرخ روغن زیتون خوراکی به مشتریان ایرانی می ‌فروشند.

محمدعلی یوسفی، مدیرکل استاندارد گیلان در این ‌باره گفته بود روغن‌ های زیتونی که به صورت فله یا در بسته ‌بندی‌های زیبا و با نام‌ های خارجی از مبادی غیرقانونی وارد می ‌شوند، روغن تفاله زیتون است که با پارافین خوراکی مخلوط هستند و طبق آزمایش ‌های انجام شده، اغلب این روغن زیتون‌ ها به لحاظ افزودنی‌ های غیرمجاز سرطان ‌زا هستند.

شیر، نیز به عنوان یکی از محصولات لبنی دست خوش تغییراتی نیز شده است. شیر حیوانات مختلف در برخی از نقاط دنیا، دارای قیمت متفاوتی است. برای نمونه در ایران شیر گوسفند مطلوب تر از شـیر گاو است و به همین دلیل متقلبان شیرگوسفند را با مقداری شیر بز یا گاو مخلوط می کنند و به فروش می رسانند.

چون با اضافه کردن آب، حالت و رنگ شیر تغییر چندانی نمی کند، لذا برخی از فروشندگان مقداری آب به شـیر اضـافه می کنند و به بازار عرضه می کنند. عده ای از متقلبان ابتدا مقداری از چربی شیر را می گیرند. در این صورت وزن مخصوص شیر افزایش می یابد. حال اگر مقـداری آب افزوده شود، این دو تقلب بااستفاده از وزن مخصوص شناخته نمی شود. البته استفاده از جوش شیرین و نشاسته هم جزو افزودنی هایی است که به شیر و دیگر محصولات لبنی از جمه ماست اضافه می شوند.

این در حالی است که اصولا گفته می شود محصولات لبنی فرآورده برای بدن انسان مضر هستند و هضم شیرگاو به دو معده نیاز دارد و معده انسان بای هضم شیر گاو مناسب نیست در حالی که اغلب محصولات لبنی فرآورده شده از شیر گاو تولید می شوند.

با وجود حجم گسترده تقلب در محصولات غذایی که نمونه های عنوان شده عمده آنها هستند مسئولان مربوط به این حوزه همچنان در تلاش مهار تقلب و به خطر افتادن سلامت شهروندان هستند.