شناسایی و ساماندهی ۴۰۰۰ کودک خیابانی در تهران

به گزارش پارسینه سید جواد حسینی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به فعالیت‌های گسترده این سازمان از سال 1359، اظهار کرد: سازمان بهزیستی در ابتدای شروع فعالیت خود در سال 1359 حدود 8 فعالیت را برعهده داشت که اکنون به 170 محور فعالیت، در حوزه‌های مختلف اجتماعی رسیده است که یکی از محورهای این فعالیت مربوط به آسیب‌های اجتماعی و کودکان است که سازمان هم در زمینه مهارت‌آموزی، اشتغال، آموزش و نگهداری از کودکان و آسیب‌های کودکان کار و خیابان فعالیت می‌کند.

50 درصد کودکان کار "ایرانی" هستند

وی با تاکید بر اینکه دست کم 50 درصد کودکان کار ایرانی هستند، درباره تعداد خدمات گیرندگان تصریح کرد: طبق آمار سال 1403، حدود 12 هزار و 663 پرونده فعال در حوزه کودکان کار ثبت شده که از این تعداد، 9897 نفر در مراکز روزانه و 2766 نفر در مراکز نگهداری تحت پوشش بودند.

حسینی با بیان اینکه آنچه تحت عنوان «کودکان کار» شناخته می‌شود، تنها منحصر به کودکان خیابانی نیست، توضیح داد: بخش زیادی از این کودکان در مزارع، کوره‌های آجرپزی و کارگاه‌ها و سایر اماکن مشغول به کار هستند که معمولاً مورد غفلت قرار می‌گیرند در حالی که هنگام صحبت از کودکان کار، بیشتر توجه‌ها به کودکان خیابانی جلب می‌شود.

رئیس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه در سازمان دو نوع مرکز شامل «مراکز نگهداری» و «مراکز روزانه» برای حمایت از این کودکان وجود دارد، به ساختار حمایتی سازمان بهزیستی در این زمینه پرداخت و گفت: در حال حاضر 36 مرکز نگهداری وجود دارد که 18 مرکز دولتی و 18 مرکز غیردولتی هستند، علاوه بر این،‌ 51 مرکز روزانه آموزشی، حمایتی و توانمندسازی نیز برای کودکان فعال هستند که به طور کلی سیاست سازمان بهزیستی، چه در حوزه کودکان، چه زنان و چه سالمندان، هدایت این افراد به مراکز روزانه است. به عبارتی از بخش مقیم بودن و شبانه‌روزی به سمت مراکز روزانه حرکت کنند.

حسینی با تأکید بر اینکه رویکرد سازمان بهزیستی، «خانواده‌محوری» است، تصریح کرد: با رویکرد خانواده‌محوری افراد در مراکز روزانه، در طول روز خدمات دریافت می‌کنند و شب به خانواده خود بازمی‌گردند و ارتباط با خانه قطع نمی‌شود.

مدت زمان نگهداری کودکان خیابانی در مراکز بهزیستی

وی در ادامه به تشریح جزییات مراکز نگهداری کودکان کار پرداخت و یادآور شد: مراکز نگهداری کودکان شامل چهار تیپ «مراکز سرپایی»، «مراکز نگهداری کوتاه‌مدت»، «مراکز میان مدت» و «مراکز بلندمدت» است. در «مراکز سرپایی» کودکانی که پس از شناسایی در همان روز،‌ تعیین و تکلیف می‌شوند. در «مراکز کوتاه‌مدت» کودکان ممکن است مدت کوتاهی در آنجا نگهداری شوند و همچنین شناسایی شده و خدمات دریافت می‌کنند و سپس به خانواده‌ها تحویل داده می‌شوند و یا بعد از مدت کوتاهی به مراکز نگهداری منتقل می‌شوند که تا 21 روز امکان نگهداری در این مراکز کوتاه مدت وجود دارد. در «مراکز میان مدت» نیز تا سه ماه امکان نگهداری از کودک وجود دارد و «مراکز بلندمدت» نیز تا یکسال از کودکان نگهداری می‌شود.

95 تا 97 درصد کودکان خیابانی دارای "خانواده" هستند

رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: در حال حاضر چرخش‌های تحول‌آفرینی در سازمان بهزیستی وجود دارد و یکی از آنها این است که مرکز محوری را به سمت «خانواده و جامعه‌محوری» حرکت دهیم، چراکه مطالعات سازمان بهزیستی نشان داده‌ 95 تا 97 درصد این کودکان خانواده دارند و لذا باید این کودکان را به خانواده پیوند بزنیم بنابراین با رویکرد کاهش آسیب و توانمندسازی، مراکز روزانه را به جای مراکز شبانه‌روزی گسترش داده‌ایم.

وی افزود: برای تحقق این موضوع، باید مراکز روزانه توسعه یابد؛ لذا در مراکز روزانه دیگر نگهداری صرف صورت نمی‌گیرد، بلکه خدمات آموزشی، بهداشتی، مهارتی و توانمندسازی به کودکان ارائه می‌شود.

رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به اعتبارات اختصاص‌یافته، اظهار کرد: در سال 1403 حدود 93 میلیارد تومان و در سال 1404 تاکنون حدود 130 میلیارد تومان برای ساماندهی کودکان کار هزینه شده است.

ساماندهی 4000 کودک خیابانی

وی همچنین افزود: از اواخر سال 1402 و اوایل سال 1403 در تهران با هماهنگی نهادهایی مانند دادستانی، دادگستری و شهرداری، فرایند ساماندهی کودکان خیابانی با سرعت بیشتری دنبال شده و لذا از اواخر 1402 به طور محسوسی کودکان خیابانی در تهران کاهش یافته است. به طوریکه در تهران 4000 کودک در این طرح، ساماندهی شده‌اند که یکی از کانونهایی که در این زمینه بسیار کمک‌کننده بوده «مرکز شوق زندگی» بوده است.

البته در این زمینه از وجود چند چالش سخن گفت و ادامه داد: بیشتر مراکز ساماندهی در شهرهای بالای 200 هزار نفر فعال هستند البته تلاش داریم با بهره‌گیری از ظرفیت «مراکز مثبت زندگی»، پوشش مناسبی در شهرهای کوچک‌تر نیز فراهم کنیم. از سوی دیگر، کار پیرامون کودکان کار و خیابان، موضوعی چندلایه و چندوجهی است و یک سازمان به طور مشخص نمی‌تواند در ساماندهی این کودکان موفق باشد و نهادهایی مانند آموزش و پرورش، کمیته امداد، وزارت کشور و شهرداری نقش‌آفرین هستند. گرچه در تهران این همبستگی میان نهاد شکل گرفته است اما نمی‌توان ادعا کرد که در دیگر کلان‌شهرها این اتفاق و اتحاد به این شکل وجود دارد و باید این موضوع را حل کرد.

وی در پایان درباره وظایف قانونی سازمان بهزیستی در این زمینه اشاره کرد و افزود: در قانون وظایف و تکالیفی برای سازمان بهزیستی در زمینه ساماندهی کودکان کار و خیابانی در نظر گرفته شده است، اما امکانات، ساختار و اعتبارات موجود، متناسب با این وظایف نیست. از سوی دیگر هنوز آنچنان که بایسته و شایسته است از ظرفیت سمن‌ها در بحث کودکان خیابانی استفاده نکرده‌ایم و استراتژی کنونی سازمان بهزیستی این است که به این سمت پیش برویم.