ابراز نگرانی های داخلی و خارجی برسر اینترنت ملی

بیتا حقیقی پور- تحریریه اطلس خبر| سازمان بين المللی دفاع از آزادی بيان و اطلاعات که خود را "اصل ۱۹" می نامد می گوید که دولت ايران تصميم دارد خدمات اينترنتی در داخل کشور را از بقيه جهان جدا کند و در کنترل خود بگيرد.
شبکه خبری صدای آمریکا روز شنبه، ۱۴ فروردین ماه سال ۹۵، در سایت خبری خود به نقل از این سازمان نوشته بود: عنوان "محدوديت اينترنت، امنيت اينترنتی و سانسور در ايران" اينترنت را تنها کانال امن برای ابراز عقيده ايرانی ها دانسته است.
به گزارش همین سازمان، اجرای طرح ايجاد "اينترنت ملی" در ايران که نخستين بار ۱۰ سال پيش در دوران رياست جمهوری محمود احمدی نژاد مطرح شد، قرار است تا سال ۲۰۱۹ تکمیل شود. گزارش هشدار داده است که تکميل اجرای این طرح، تأثير فاجعه باری بر کاربران ايرانی خواهد داشت.
"اصل ۱۹" يک سازمان بين المللی مدافع حقوق بشر است، که نزدیک سی سال پیش با تمرکز بر دفاع و ارتقاء آزادی بيان و اطلاعات در بریتانیا تاسیس شد.
عبارت اینترنت ملی چند سالی است که برسر زبان ها افتاده است و عده ای از آن حمایت می کنند که باعث جلوگیری از ورود و سواستفاده مخالفان می شود و عده ای با آن مخالت می کنند و معتقد هستند که استفاده کاربران را محدودتر و قابل کنترل تر می کند. این در حالی است که عده ای اینترنت ملی را که از سوی وزارت ارتباطات و فناوری مطرح شده است را با پروژه موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان که در برخی از شهرهای ایران راه اندازی شده است یکسان قلمداد می کنند، در حالی که این دو کاملا مجزا و بی ارتباط یا یکدیگر هستند.
بنا به تعریف ها اینترنت ملی احداث یک شبکه داخلی و خصوصی درون ایران است بر پایه پروتکل های اینترنت که تمام سرویس های اینترنت را در اختیار کاربرانش قرار می دهد. بر اساس این تعریف سرعت و امنیت اینترنت افزایش می یابد و چون شبکه داخلی است هزینه های آن به مراتب کمتر از هزینه های بین المللی خواهد بود. البته به نظر می رسد که دیتاسنتر و وب هاستینگ نیز وضعیت بهتری نسبت به حال حاضر پیدا کنند.
اما در سال ۹۲ شرکت مخابرات ایران بیانیه ای در سایت خود قرار داده بود مبنی بر سرورهای ذخیره سازی بر روی شبکه وب که برای بهتر شدن سرعت اینترنت در نظر داشت تا آن را در اختیار کابران خود قرار دهد. اما کش سرور(caching server) چیست؟
در معنای ساده کش سرور(caching server) تعریف سرورهای ذخیره سازی روی شبکه و وب است تا به جای اینکه کاربر از فلان وب سرور مستقیما اطلاعات را کسب کند، از سرورهایی که قبلا این کار را انجام داده اند اطلاعات را بگیرد. زمانی که اینترنت کم و گران بود، شرکت های اینترنتی دایال آپ برای باز شدن صفحه یاهو و آلتاویستای آن زمان کش سرور راه اندازی کردند تا بدون رفتن روی اینترنت سود بیشتری کنند و کاربر هم با سرعت بهتری به اطلاعات مورد نظر دسترسی پیدا کند، که این سود دو جانبه بود.
اما در حال حاضر که دیگر دایال آپی وجود ندارد این روش هم قطعا نمی تواند سود دو جانبه داشته باشد. همان زمان در صدا و سیما این پروژه راه اندازی شد و کاربران سازمان دائما شکایت می کردند که فلانی وارد آدرس ایمیل ما شده و یا ما ایمیل یاهو را باز کردیم و رفتیم داخل ایمیل فلانی.
پیاده کردن کش سرور در سطح ملی می تواند فاجعه آمیز باشد و به عنوان مثال ناگهان خبری روی سایت های آنلاین، چه شبکه های اجتماعی و چه سایت های خبری، منتشر می شود و تا کش سرور بخواهد آن را لود کند خبر می سوزد و یا  مثلا اس.اس.ال فلان بانک مشکل داشته باشد و کاربران وارد اکانت های بانکی یکدیگر شوند. یا در حال خرید کارت شارژ هستید و با اطلاعات نفر قبلی به طور ناگهانی وارد سیستم پرداخت می شوید و ...
کاظم آیت‌اللهی، رییس سازمان نظام مهندسی استان اصفهان، در سال ۹۱ دریاداشتی که درباره اینترنت ملی نوشته بود به نتاقض هایی در این رابطه اشاره کرده بود. او در یاداشت خود گفته بود که اینترنت ملی از اساس، تناقض مفهومی دارد و از این ‌رو نمی تواند مورد اعتنا قرار گیرد. این قبیل مقوله‌ها که عمدتا از سر منفعت طلبی مورد پیگیری قرار می‌گیرد، علاوه بر ضررهای مادی باعث هدر رفتن وقت و سرمایه ملی است و بزرگترین ضرر آن انحرافی است که در مسیر درست حرکت در بهره برداری از فناوری اطلاعات ایجاد می‌کند.
به گفته او، این فرضیه که اگر چرخ را از نو و دوباره و با رنگ و لعاب فنی و گمراه کننده اختراع کنیم، مداوم و مکرر مورد توجه قرار می‌گیرد، فرضیه نادرستی است. باید با استفاده از ابزار و دانش موجود و با اتکا بر توان فنی و مهندسی ملی هم در توسعه این فناوری پیشرو بود و هم در بهره گیری از آن در عموم عرصه‌ها.
اما براساس گفته های دکتر سیاوش شهشهانی، استاد دانشگاه صنعتی شریف و قائم‌ مقام سابق مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، تاریخچه حضور اینترنت در ایران به سال ۱۳۶۸ خورشیدی بازمی گردد که از سوی محمد جواد لاریجانی که در آن زمان رییس مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات بود، وارد ایران شد. اما در سال ۱۳۶۸ هیچ سرویس‌دهنده اینترنت در ایران وجود نداشت و اتصال آن هم نه برای مردم فقط به بای نت(Bitnet) ممکن بود. سفرهای مکرر متخصصان عرصه ارتباطات و تکنولوژی به کشورهای پیشرفته و استفاده از اجلاس‌های فنی منتهی به این شد که ایران در سال ۱۳۷۲ پروتکل (TCP/IP) را ایجاد کرده و "پژوهشگاه دانش‌های بنیادین" به عنوان اولین مرکز مستقیما از (Bitnet) به (Internet) حرکت کند. البته قابل ذکر است که در آن زمان ایران زیرمجموعه دانشگاه لینس اتریش بود، به همین منظور در آخر آدرس‌ها نشانی دانشگاه وین (UNIVIE.AT) درج می‌شد.
درست یک سال پس از دسترسی دانشگاه‌های اروپایی به شبکه اینترنت، ایران نیز به این پدیده نوظهور مجهز شد. اما سرعت اتصال در آن سال بسیار ضعیف بود. کل ظرفیت اتصال در کشور ۸/۹ (۹ممیزهشت)کیلوبیت در ثانیه بود. البته، در آن زمان هنوز سرویس‌های وب (Web) و فایل‌های گرافیکی راه‌اندازی نشده بود و همین سرعت برای تبادل ایمیل بسنده می‌کرد.