زنان، همچنان محکومان جامعه سرمایه داری هستند

بیتا حقیقی پور- تحریریه اطلس خبر| انتخاب روز هشتم مارس برای روز زن به خاطر مبارزه زنان کارگر فابریکه نساجی کتان در سال 1857 میلادی در شهر نیویارک آمریکا بر می گردد. سالانه ملیونها تن زن ومرد در اقصاء نقاط جهان در روز هشتم مارچ با ترتیب اجتماعات وگرد هم آئیها این روز را گرامی میدارند.

در جامعهٔ سرمایه داری صنعتی که انواع انحصارهای پیدا و ناپیدا برقرار شدند مردان کارهای پیشین و مالکیت زمینی را از دست دادند و به مزد بگیران تبدیل شدند و زنان هر چه خانه نشین‌تر شدند تا در خدمت اداره امور منزل قرار گیرند. زنان در این روند در واقع به شوهران خویش وابسته شدند. اما در عین حال بخشی از زنان در مسیر پرلتری گام نهادند – که تا حد زیادی از فقیر شدن جامعه آنان ناشی می‌شد.

زنان به کارگران دستمزد بگیر تبدیل شدند و همراه با آن در کنار مردان به ستیز اجتماعی برخاستند. در مقایسه‌ای تاریخی در نظام سرمایه داری که در واقع برده داری نوین با پنهان کردن ریاکارانه انقیاد ستم‌گری است، ارزش زنان به کمترین میزان رسید. ابتدا آن‌ها به مزدبگیرانی تبدیل نشدند که مستقیماً کالا برای بازار تولید کنند بلکه به کارهایی نگهداری فرزند، سرایداری، خرید مایحتاج، نظافت و همانند آن‌ها گمارده می‌شدند. آنان اجیر شدهٔ زنان ثروتمند شدند.

اما‌‌ زنان توانستند از این تقسیم کار تحمیلی به لحاظ اجتماعی، بیرون بیایند و به زنان کارگر صنعتی، کارگر کشاورزی، زنان طبقه متوسط و شاغل در خدمات تبدیل شوند. واضح است که رشد و تحول نظام سرمایه داری و جهانی شدن آنکه منجر به افزایش تقاضا و نیز به نیروی کار صنعتی روز متکی می‌شد یک سوی این تحول تاریخی را نشان می‌ دهد.

اما سوی دیگر رشد آزادی خواهی عمومی و سرایت آن به زنان بود. زنان خواهان ایفای نقش در جامعه، حضور در تولید، استقلال مالی، اصلاحات حقوقی، بهبود شرایط کار، امنیت، برابری و جز آن بودند.

زنان در یک کلام در جنبش اجتماعی‏‌ای شرکت می‌کردند که وجهی از آن ویژه زنان در عرصه کار و جامعه بود.  اگر انقلاب فرانسه نوید دهنده خواست آزادی‌های سیاسی فراگیر بود، انقلاب اکتبر ره نمود و ره گشای مبارزات عمیق مردان و زنان برای حقوق انسانی جامع، عدالت، حذف یا مهار بهره کشی و ستمگری شد.

روز هشتم مارس که بنام روز همبستگی با زنان جهان نامگذاری شده است روز تاریخ مبارزۀ سیاسی واجتماعی زنان علیه تبعیض است.این روز روز همبستگی برای مبارزه بخاطر برابری حقوق وشرائط بهتر کاری و زنده گی آبرومندانه وسالم برای زنان جهان پیشبینی وتعین شده است.سالانه ملیونها زن ومرد در کشور های مختلف جهان این روز را گرامی میدارند.علیرغم نزدیک به صد سال مبارزۀ پیگیر برای بر قراری حقوق مساوی برای زنان در عرصه های مختلف سیاسی،اجتماعی، اقتصادی، حقوقی خانواده گی وغیره هنوز تبعیض علیه زنان در تمام زمینه ها در تمام کشور های جهان وجود دارد.

اما کلارا زتکین، یکی از مدافعان حقوق زن در آلمان بین سال های 1857 تا 1933 در اعتراض های مختلف برای خواسته های زنان، هشت ساعت کار در روز، تعطیلات ویژه برای زایمان را طبق موراد قانونی تقاضا کرد.

در اروپا دومین کانفرانس سوسیالستی زنان که در آن صد زن مبارز از هفده کشور جهان شرکت داشتند، با اثر پیشنهاد کلارا زتکین در روز27 اگست سال 1910 میلادی درگوپنهاک، پایتخت دنمارک، روز هشتم مارس به عنوان روز زن وروز همبستگی به خاطر دفاع از حقوق زنان ومبارزه در مقابل تبعیض های گونا نون علیه زنان بر گزیده شد.

بعد از جنگ جهانی دوم برای اولین بار در کشور های اروپای شرقی جشن روز زنان در سال 1946 به شکل رسمی بر گزارشد. البته دولت ها هم به خاطر نشان دادن تمایل به آزادی وحقوق زنان این روز را جشن میگرفتند. اما در کشورهای اروپای غربی که حکومت فاشیستی در آن بود، هیچ آثاری برای تجلیل از این روز مشاهده نمی شد. البته به مرور زمان و با روندی کند هشتم مارس در محیط خانواده وبعدا بیرون به نام روز تجلیل ودفاع از مقام وحقوق زن بر گزار می شد.

در سال 1917 نیز زنان روسی، علیه عاقبت شوم جنگ، آخرین یکشنبه فوریه را برای اعتراض و اعتصاب خود و با درخواست «نان و صلح» انتخاب کردند که بر اساس تقویم گرگوری روز هشت مارس قطعیت پیدا کرد. چهار روز بعد، تزار روسیه استعفا داد و دولت موقت حق رای برای زنان را به رسمیت شناخت.

بر این اساس قطعنامه سازمان ملل متحد که در سال 1945 امضا شد، نخستین توافقنامه ای بود که اصل برابری زن و مرد را تصویب کرد. از آن زمان تاکنون، این قطعنامه بین المللی که منجر به ارائه استراتژی ها، استانداردها، برنامه ها و اهداف مختلف از سوی سازمان ملل شده، در پیشرفت موقعیت و وضعیت زنان در سرتاسر جهان موثر بوده است.

پس از سال ها، سازمان ملل متحد و آژانس های تخصصی اش مشارکت زنان را به عنوان شرکا برابر با مردان در دستیابی به پرورش، صلح، امنیت، و احترام کامل برای حقوق بشر مداوم، ترفیع داده اند. قدرت و اختیار زنان، نشان از چهره آشکار تلاش های سازمان ملل متحد با نظارت و تصحیح چالش های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در سراسر جهان دارد.

اشرف بنایی، فعال کارگری، به مناسبت هشتم مارس روز جهانی زن در گفت وگو با ایلنا مشکلات زنان طبقه فرودست جامعهرا متعدد عنوان کرد و گفت از یک طرف مشکلات قانونگزاری و ضعف های قانونی وجود دارد که در برخی از قوانین موضوعه، بازدارنده هستند و زنان را از صحنه اجتماع دور می کنند.

با وجود چنین قوانینی، کمتر کارفرمایی حاضر می شود زنان متاهل را استخدام کند و این یک عامل بازدارنده جدی است. از طرف دیگر با فقدان فرصت های شغلی مناسب برای زنان در جامعه روبرو هستیم.

به گفته بیانی، در بسیاری از واحدهای تولیدی زنان استخدام نمی‌ شوند و در بسیاری از واحدهای تولیدی و خدماتی زنان کارگر استثمار می شوند و یا به عبارت دیگر تبعیض جنسیتی بر فضای کسب و کار سایه انداخته است.

او معقد است که حمایت های اجتماعی از زنان سرپرست خانوار همچنان در جامعه امروز ایرانی خلاهایی دارد و با وجود مشکلات اقتصادی فعلی و فضای مردسالار کسب و کار، زنان هر روز بیش از پیش به حاشیه رانده می شوند. افزایش چشمگیر زنان خیابانی و کارتن خواب یکی از پیامدهای بارز نبود حمایت های اجتماعی است و وضعیت فعلی حیات اجتماعی زنان طبقات فرودست نیازمند سرمایه گذاری های درازمدت و اصولی اجتماعی و اقتصادی است.

اما پریسا ادیب زاده، یک فعال کارگری، در گفت وگو با خبرنگار اطلس خبر، گفت که با اینکه جنبش زنان در دنیا بر روند فعالیت زنان ایران تاثیرگذار بوده است، به طوری که در سال 1301 گروهی از زنان در رشت جمعیتی تشکیل داده بودند به نام پیک سعادت نسوان، اما اوضاع بد و شرایط نامناسب برای زنان جامعه ایران همچنان به قوت خود باقی مانده است.

او با صراحت گفت که زن به هیچ عنوان جایگاهی ندارد، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر دنیا. با این حال صرف وجود برخی آزادی های اجتماعی که زنان در کشورهای دیگر دارند شرایط را کمی متفاوت می کند.

به گفته ادیب زاده، ژست های ظاهری و شعارهای تبلیغاتی در جهان اول این توهم را به وجود آورده است که زنان خارج از ایران شرایط بهتری دارند. البته در برخی موارد هم اینگونه است اما در کلیت ماجرا فرقی ندارد. زنان کارگر همچنان استثمار می شوند، مورد حمایت قرار نمی گیرند و هنگام استفاده از مرخصی زایمان شغل خود را از دست می دهند. دست مزدها همچنان کم است به دلیل اینکه نیروی ارزان حساب می شوند و با این نوع برخوردها مردها چرخاننده زندگی هستند و باید دستمزد بیشتری داشته باشند در حالی که اینگونه نیست.

یک واقعه تاریخی باعث شد تا زنان دست به اعتراض بزنند و خواسته های خود را فریاد کنند، این امر شاید قوانین را تصویب کرد اما زنان همچنان قربانی جامعه سرمایه داری قرار گرفته اند.