حمید رضا اسکندری - بازار طلا در اقتصاد ایران، علاوه بر جایگاه سنتی خود به‌عنوان یک دارایی امن (safe haven)، نقشی تعیین‌کننده در انتقال انتظارات تورمی و شکل‌دهی نوسانات مالی دارد. بانک مرکزی، به‌ویژه در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی، ناگزیر است با بهره‌گیری از ابزارهای غیرمخرب و مبتنی بر مکانیزم بازار، سیاست‌های تنظیم‌گرانه را در این حوزه اعمال کند. در سال گذشته، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با اتخاذ رویکردی نوین، دو سیاست مکمل شامل به‌روزرسانی سال ضرب سکه و عرضه هدفمند از طریق پیش‌فروش و حراج را اجرا کرد که از منظر فنی و اقتصادی قابل دفاع و تحلیل است.
1. به‌روزرسانی سال ضرب سکه: تفکیک نسخ پولی و ارتقای شفافیت بازار
به‌روزرسانی مشخصات فنی و ظاهری دارایی‌های نقدپذیر، در ادبیات بانکداری مرکزی، ابزاری مؤثر برای ایجاد شفافیت و کنترل جریان‌های معاملاتی است. درج سال ضرب جدید بر سکه‌های تولیدی بانک مرکزی ایران، علاوه بر ارزش نمادین، دارای کارکردهای عملی زیر است:
• تفکیک عرضه جدید از موجودی‌های قبلی و تعیین مرز روشن میان ذخایر بازار اولیه و ثانویه؛
• مهار پدیده احتکار تقویمی که طی آن، سکه‌های یک سال خاص با هدف حبس عرضه و ایجاد حباب قیمتی انبار می‌شوند؛
• افزایش قابلیت استناد حقوقی و کارشناسی در دعاوی و معاملات رسمی، مطابق با استانداردهای شناسایی دارایی‌های نقدپذیر.
این اقدام، از منظر هزینه-فایده، ابزاری کم‌هزینه برای ارتقای شفافیت بازار و کاهش ریسک دستکاری قیمتی محسوب می‌شود.
2. عرضه هدفمند: پیش‌فروش و حراج به‌عنوان مکمل سیاست پولی
بازار طلا، برخلاف کالاهای مصرفی، به‌طور مستقیم با نرخ ارز و انتظارات تورمی گره خورده است. بانک مرکزی با اجرای پیش‌فروش سکه، حراج حضوری و آنلاین و عرضه کنترل‌شده از خزانه، اهداف زیر را محقق ساخت:
• تأمین تقاضای کوتاه‌مدت خانوارها و سرمایه‌گذاران خرد بدون فشار بر پایه پولی؛
• انتقال کشف قیمت از بازار آزاد به بازار رسمی و کاهش وزن بازارهای غیررسمی در تعیین نرخ‌ها؛
• ارتقای شفافیت قیمتی از طریق رقابت سالم در عرضه‌های رسمی و حذف رانت اطلاعاتی.
این سیاست‌ها به‌عنوان ابزار مکمل عملیات بازار باز، توانستند بدون تحریک مستقیم نقدینگی، نقش مؤثری در تعدیل انتظارات ایفا کنند.
جمع‌بندی
مداخلات اخیر بانک مرکزی در بازار سکه، نشانگر گذار از سیاست‌گذاری منفعل به سیاست‌گذاری فعال و زمان‌بندی‌شده است. استفاده هم‌زمان از:
• به‌روزرسانی مشخصات فنی (سال ضرب)،
• و عرضه قاعده‌مند از طریق پیش‌فروش و حراج،
منجر به کنترل انتظارات تورمی، افزایش شفافیت، و کاهش نفوذ بازارهای غیررسمی شده است. هرچند ممکن است این رویکرد با مقاومت ذی‌نفعان بخش غیرشفاف مواجه شود، اما از منظر فنی و ترازنامه‌ای، با چارچوب‌های مدرن بانکداری مرکزی هم‌خوانی دارد و می‌تواند به‌عنوان یک مدل موفق در سیاست‌گذاری بازار دارایی‌های امن در ایران معرفی شود
.gif)
.gif)
0 دیدگاه