از رابطه با حشد تا الگوبرداری از ایران؛ توصیه های بروکینگز به آمریکا

 

عراق پنج ماه پس از کناره گیری عادل عبدالمهدی از نخست وزیری و دو تلاش ناکام برای تعیین جانشنین او، بالاخره شاهد تکیه زدن مصطفی الکاظمی بر مسند قدرت شد.

الکاظمی از همین ابتدا شرایط دشواری را پیش رو دارد. کشور ماه‌ها درگیری اعتراضات خیابانی بوده و اکنون هم با شیوع ویروس کرونا، کاهش قیمت نفت و تنش‌های میان ایران و آمریکا دست و پنجه نرم می‌کند.

در میانه این اوضاع قرار است که مذاکرات راهبردی میان واشنگتن و بغداد، آینده روابط دو کشور را مشخص کند. از همین رو، اندیشکده «بروکینگز» در یادداشتی تحلیلی به باید‌ها و نباید‌های این مذاکرات پرداخته است.

نخستین توصیه بروکینگز این است که آمریکایی‌ها به جای آن که از دولت عراق بخواهند «حشد الشعبی» را منحل کند، برنامه‌ای برای ایجاد روابط پایدار با بخش‌های کلیدی خاص در حشد برقرار کنند. از جمله روش‌های پیشنهاد شده در این رابطه، همکاری آمریکا با نخست وزیر در حمایت مستقیم و آموزش گروه‌هایی از حشد است که روابط نزدیک تری با دولت عراق دارند تا به این ترتیب بتوانند موازنه قدرت در این سازمان را به نفع خودشان تغییر دهند. ارائه تسلیحات به شرط آن که در دست گروه‌های متحد ایران قرار نگیرد و در آینده علیه نیرو‌های متحد آمریکا استفاده نشود، می‌تواند شکلی از این حمایت باشد.

دومین توصیه این اندیشکده آمریکایی هم در رابطه با شبه نظامیان متحد ایران است و از واشنگتن خواسته شده که انتظار نداشته باشد بغداد این گروه‌ها را مهار کند، چرا که هزینه‌های چنین اقدامی بیشتر از منافع آن است. در این یادداشت ادعا شده که اعتراضات مردمی و جدایی شاخه‌های مرتبط با آیت الله سیستانی از حشد الشعبی، موجب تضعیف آن شده است.

بروکینگز همچنین به واشنگتن پیشنهاد کرده است که در مسائل مربوط به حکمرانی به الکاظمی کمک کند، اما برای بازسازی نهاد‌ها و سازمان‌های دولت عراق تلاشی نکند، چرا که این مسئله احتمالا به نفع ایران خواهد بود. در عوض گفته شده که آمریکا بر روی فرصت‌های نزدیک‌تر همچون تقویت «علی علاوی» وزیر مالیه عراق کار کند که در نهایت می‌تواند به ساخته شدن اقتصاد و پروژه‌های دولت سازی در بلند مدت کمک کند. سیستم بانکداری و زیرساخت مالی به روز، تمدید معافیت‌های تحریمی، و افزایش کمک‌های مالی از طریق صندوق بین المللی پول و بانک جهانی برای تعدیل بدهی‌های عراق از جمله ابزار‌های تقویت وزیر مالیه هستند.

بروکینگز در گزارش خود استفاده ابزاری از اقلیم کردستان را هم فراموش نکرده است و توصیه می‌کند برای دوام بیشتر الکاظمی در مقابل رهبران سیاسی و شبه نظامی قدرتمند، واشنگتن به تقویت نفوذ کرد‌ها در بغداد و ثبات در اقلیم کردستان که شمار قابل توجهی از نیرو‌های آمریکایی در آنجا حضور دارند، بپردازد. بر اساس این گزارش، با فرض این که ممکن است آمریکا یک روز مجبور شود بدون مستحکم کردن منافعش در عراق از این کشور خارج شود، لازم است کرد‌ها را تقویت کند تا بتوانند منافع آمریکا در دیگر نقاط عراق را تامین کنند.

پنجمین توصیه بروکنیگز هم با اشاره به این که از سال ۲۰۱۱ آمریکا بدترین دشمن خودش در عراق بوده است، به ضرورت حفظ دوستان، یعنی گروه‌هایی از اهل سنت و کرد‌های متحد آمریکا در عراق می‌پردازد. برای این منظور نیازی نیست که آمریکا و متحدانش درباره همه چیز هم نظر باشند، بلکه تنها واشنگتن باید از برداشتن گام‌هایی خودداری کند که متحدانش را به طرز چشمگیری تضعیف یا راه افزایش نفوذ رقیبانش را هموار کند. بروکینگز دلیل موفقیت شریکان ایران را این طور ارزیابی می‌کند که تهران با حمله به متحدانش همچون حمله به خودش برخورد می‌کند و در نزاع میان آن‌ها میانجیگری می‌کند. ایالات متحده هم باید همین کار را برای متحدانش انجام بدهد.

آخرین توصیه بروکینگز به مقامات آمریکایی، تقویت روابط با نسل بعدی رهبران عراق است، چرا که رهبران سیاسی کنونی فاقد درک هدف، وحدت و ضرورت مقابله با چالش‌های بلندمدت کشور هستند.

بروکینگز در مجموع به تصمیم گیرندگان آمریکایی توصیه می‌کند که انتظارات خیلی زیادی را در مذاکرات راهبردی مطرح نکنند، بلکه به گزینه‌های مختلف فکر کنند تا یک رابطه سودمند و کارآمد با عراق توسعه پیدا کند.