سمانه مزینانی – یکی از شاخصهای بسیار مهم در توسعه پایدار، به ویژه در توسعه شهری موضوع حمل و نقل عمومی و همگانی است. موضوعی که برای کلانشهری نظیر تهران از اهمیت چند برابری برخوردار است.
رشد بیرویه تولید خوردوهای داخلی در کنار واردات بسیار زیاد خودروهای عمدتا بیکیفیت، سبب شده است که ترافیک به یکی از بزرگترین معضلات شهر تهران تبدیل شود و میزان آسایش شهروندان تهرانی را تحت تاثیر قرار دهد.
موضوع دیگر که باز اهمیت بسیار زیادی دارد، مبحث آلودگی هوا است که به ویژه در فصول سرد پایانی سال، به یک چالش اساسی تبدیل میشود. در سالهای اخیر اغلب به یاد داریم که در فصول انتهایی سال، به دلیل شدت آلودگی و وارونگی هوا، شاخصهای آلایندگی عمدتا در محدودههای بسیار خطرناک قرار میگیرند و در بسیاری موارد با تعطیلی مدارس، ادارات دولتی و غیره مواجه هستیم.
بدون شک با رشد شتابان و فزایندهی جمعیت در شهرهای بزرگ، افزایش تعداد خودروهای شخصی و به دنبال آن سفرهای درون شهری، بدون برنامهریزی مدون برای توسعه زیرساختهای حمل و نقل عمومی و بدون راهکارهای اجرایی، آنچه که روز به روز کمرنگتر میشود، مطلوبیت و کیفیت زندگی شهری است.
توسعه حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از شاخصهای توسعه پایدار، از یک سو به کاهش معضل ترافیک کمک خواهد کرد و از سوی دیگر موجب میشود تا مشکل آلودگی تا حد قابل قبولی کاهش پیدا کند.
این موضوع سبب خواهد شد تا عده بیشتری از شهروندان به جای استفاده از خودروهای شخصی خود، با استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی به سفرهای درون شهری بپردازند. در نتیجه با کاهش خودروهای تک سرنشین و حتی کم سرنشین، تا حدود زیادی از بار ترافیکی کاسته خواهد شد. علاوهبراین، آمارها نشان میدهد از تعداد خودروهای تولید داخل با عمر کمتر از چهارسال که برای دریافت معاینه فنی برتر به مراکز معاینه فنی مراجعه کردهاند، نزدیک به 40 درصد آنها نتوانستهاند معاینه فنی برتر دریافت نمایند. این بدان معنی است که خودروهای قدیمیتر، قطع به یقین تاثیر بسیار زیادی بر روی مشکل آلودگی دارند.
تاکسی به عنوان یکی از مهمترین و پرکاربردترین وسایل در سیستم حمل و نقل عمومی، نقش بسزایی در این میان دارد. با این حال این روزها تاکسیهای فرسوده بسیاری در سطح شهر به چشم میخورند. خودروهایی که با اجرای طرح نوسازی تاکسیهای فرسوده از گردونه خارج میشوند و جای خود را به تولیدات جدیدتر و به روزتر میدهند.
اجرای این طرح به بهمن ماه سال 1394 باز میگردد. جایی که همکاری مشترک میان سازمانها و نهادهای مختلفی نیاز بود تا این طرح به اجرا در آید. نهادهایی نظیر وزارت کشور، سازمان مدیریت، بانکهای عامل، و گمرک که باید در یک اقدام جمعی این طرح بسیار مهم را به مرحله اجرا در میآوردند. اجرای این طرح قطعا تاثیر به سزایی در کاهش آلودگی هوای کلان شهرها، زیبا سازی فضای شهر، کاهش آلودگی صوتی و رفاه حال شهروندان و رانندگان تاکسی داشته و خواهد داشت.
اگرچه عملکرد هر یک از این نهادها و سازمانها همچون زنجیرهای به هم پیوسته برای به ثمر رسیدن این طرح بسیار با ارزش مهم و حیاتی میباشد، اما میتوان از نظام بانکی، به عنوان مهره کلیدی اجرای این طرح یاد کرد، چراکه با تامین اعتبار تقاضا را تقویت کرده و به خوردوسازان که با تولید انبوه خودرو مواجه بودهاند، کمک قابل ملاحظهای خواهد شد.
تا بهمن ماه سال 1396، تعداد ۷۲ هزار دستگاه تاکسی فرسوده از رده خارج شد که ۶۲ هزار تاکسی نو جایگزین این خودروهای فرسوده شده است. همچنین ۱۰ هزار اختلاف نیز مربوط به تاکسیهایی بوده که فرآیند اسقاط را طی کرده و تمایلی به فعالیت در حوزه تاکسیرانی نداشتند. افق این طرح، نوسازی ۹۰ هزار تاکسی بود که به دلیل انباشتگی بدهی گمرک به خودروسازان، بهمن ماه سال گذشته این روند متوقف شد.
اگرچه گفته میشود این طرح در اردیبهشت ماه سال جاری با پیگیری اتحادیه تاکسیرانیهای شهری کشور و وزارت صنعت، معدن و تجارت از سرگرفته شد و اعتبار لازم توسط سازمان برنامه و بودجه برای ادامه این طرح اختصاص یافت. سازمان برنامه و بودجه 180 میلیارد تومان اعتبار برای ادامه طرح نوسازی ناوگان تاکسیرانی که به دلیل بدهیهای معوق شرکتهای خودروساز متوقف شده بود، اختصاص داد. از این میزان اعتبار 100 میلیارد تومان آن مربوط به بدهی معوق گمرک به شرکت خودروساز است که در حال وصول است و باقی این رقم برای ادامه و از سرگیری طرح نوسازی تاکسیهای فرسوده اختصاص خواهد یافت.
در این طرح خودروهای مشمول عبارت بودند از خودروی سمند و پژو 405، که سه بانک از جمله بانک پارسیان برای ارائه تسهیلات، هرکدام به تعداد 30 هزار دستگاه عهده دار پرداخت تسهیلات شدند. سقف تسهیلات قابل اعطا برای هر نفر در این طرح 200 میلیون ریال و سرجمع برای هر بانک مبلغ 6 هزار میلیارد از منابع داخلی برآورد گردید.
بانک پارسیان عملکرد مثبتی در اجرای این طرح داشته است به طوریکه بالغ بر 9 هزار و 638 هزار مورد از متقاضیان دریافت تسهیلات این بانک را انتخاب کردند. از این تعداد متقاضی، 7 هزار و 635 پرونده در بانک تکمیل شده است و در حدود 6 هزار و 609 فقره تسهیلات به حساب خودروساز واریز گردیده است و بر این اساس متقاضیان تاکسی های خود را تحویل گرفتهاند.
همچنین تاکنون برای حدود هفت هزار متقاضی با توجه به مبلغ تسهیلات (200 میلیون ریال)، بالغ بر1400 میلیارد ریال از منابع این بانک با نرخ سود 16 درصد به این طرح اختصاص داده شده است. در مجموع با اجرای این طرح حدود 10 هزار خانواده به بانک پارسیان متصل شدهاند.
این اعداد و ارقام نشانگر آن است که بانک پارسیان به عنوان یکی از سه بانک عامل، توانسته است وظیفه خود را در این زنجیره بسیار مهم در راستای توسعه پایدار شهری به خوبی ایفا نماید. اگرچه همانطور که به آن اشاره شد ضروری است تا سایر بخشها نیز به این موضوع به عنوان یکی از شاخصهای مهم توسعه بنگرند تا امکان اجرای هرچه بهتر از قبل آن وجود داشته باشد.
اجرای طرح نوسازی تاکسی های فرسوده به عنوان یکی از راهکارهای عملی در راستای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی در کنار بروزرسانی تجهیزات و سایر بخشهای حمل و نقل همگانی میتواند در رفاه و آسایش اجتماعی مردم، زیباسازی شهری، افزایش ایمنی راهها و به دنبال آن کاهش تصادفات شهری، کاهش موتورسیکلتها، افزایش فضای لازم و مناسب جهت استفادهی شهروندان معلول و دوچرخهسوار، کاهش میزان ترافیک شهری و به دنبال آن کاهش آلودگی هوا و همچنین آلودگی صوتی تاثیر بسزایی داشته باشد.
هرچند باید به یاد داشت که تاکسی تنها یک تکه از پازل بزرگی به نام سیستم حمل و نقل عمومی است و برای دستیابی به اهداف فوق باید به تمام جوانب مختلف آن توجه کرد. به طور مثال میزان آلایندگی هر موتورسیکلت 8 برابر یک خودرو است و از ۷۰ درصد آلودگی که توسط وسایل نقلیه تولید میشود، ۲۱ درصد سهم موتور سیکلتها است. در حال حاضر در کشور حدود ۱۱ میلیون موتور سیکلت وجود دارد که 5/3 میلیون آن در شهر تهران حضور دارند.