مسیر FATF در مجلس تغییر می‌کند؟

The Financial Action Task Force یا به صورت مخفف FATF یک مجموعه سیاست‌گذار پرنفوذ است که نکاتی در قالب توصیه در حوزه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم ارائه می‌کند؛ این موارد اگرچه "توصیه" نامیده می‌شوند، اما در عمل رعایت آن‌ها برای تمامی کشور‌ها الزامی است.

لوایح مربوط به FATF لوایحی هستند که در عمر دوساله مجلس دهم هنوز در دست بررسی هستند و مصوب نشده‌اند. در واقع سه لایحه «الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم»، «اصلاح قوانین مبارزه با تامین مالی تروریسم» و «لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» یعنی همان لوایح سه‌گانه درخواستی گروه ویژه اقدام مالی (FATF) از ایران، در دستور کار مجلس قرار دارد.

همچنین «لایحه الحاق ایران به کنوانسیون ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ملل ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮﺍی ﻣﺒﺎﺭﺯه ﺑﺎ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻓﺮﺍملی» یا همان «پالرمو»، نیز یکی دیگر از درخواست‌های FATF از ایران در حوزه قانونگذاری است.

آخرین وضعیت لوایح مرتبط با FATF

۱. لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم مدت‌هاست در مجلس در حال بررسی است و در عین حال حواشی بسیاری هم داشته است و در نهایت رسیدگی به آن با رای وکلای ملت به مدت دو ماه مسکوت ماند.

۲. لایحه اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم لایحه دیگری است که در دستورکار مجلس قرار دارد و کمیسیون امنیت ملی مسئول بررسی به آن است. کلیات این لایحه در روز ۱۸ اردیبهشت ۹۷ با ۱۳۹ رای موافق، ۷۳ رای مخالف و ۷ رای ممتنع به تصویب رسیده است.

در واقع، قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم در سال ۹۴ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، اما طبق این لایحه قرار است که علاوه بر تعریف مصادیق تروریسم، تامین مالی آن و کمک به گروه‌های تروریستی نیز جرم محسوب شود.

براساس این لایحه، اقداماتی مانند هواپیماربایی، دزدی دریایی و بمب‌گذاری در اماکن عمومی، شبکه حمل‌ونقل عمومی، تاسیسات دولتی و یا زیرساختی اقدامات تروریستی تلقی می‌شوند. همچنین اگر ایران به کنوانسیونی بین‌المللی بپیوندد که در آن جرائمی تروریستی تعیین شده باشد، آن جرائم در ایران نیز تروریستی محسوب می‌شوند.

۳. لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی یکی دیگر از این لوایح مرتبط با FATF است. کلیات این لایحه در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ با ۱۳۹ رای موافق، ۵۵ رای مخالف و ۲ رای ممتنع به تصویب مجلس رسید و پس از آن برای بررسی بیشتر به کمیسیون مربوطه ارجاع شد.

البته مجلس شورای اسلامی در سال ۸۶ قانون مبارزه با پولشویی را تصویب و مصادیق پولشویی را مشخص کرده بود. این قانون همچنین شرایط خاصی را برای فعالیت‌های اقتصادی تعیین کرده که با انجام آن‌ها از فعالیت‌های پولشویی جلوگیری می‌شود.

۴. لایحه الحاق ایران به کنوانسیون ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ملل ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮﺍی ﻣﺒﺎﺭﺯه ﺑﺎ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻓﺮاملی یا همان «پالرمو»، در مجلس دهم مورد بررسی قرار گرفت و بهمن ماه ۹۶ علیرغم مخالفت‌های برخی نمایندگان و کارشناسان به تصویب رسید. این لایحه پس از تصویب به شورای نگهبان ارجاع شد و این شورا در بررسی خود متوجه شد، این مصوبه با متن اصلی کنوانسیون مغایرت فاحشی دارد و به همین دلیل این مصوبه را رد کرد.

مجلس نیز پس از رد این مصوبه توسط شورای نگهبان و اصلاح لایحه توسط دولت، مجددا آن را بررسی و تصویب کرد و در حال حاضر لایحه مذکور در دستورکار شورای نگهبان قرار دارد.

الحاق ایران به FATF دو ماه مسکوت ماند.

اما نتیجه بررسی سه لایحه نخست یعنی لوایح «الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم»، «اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» و «اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم» در مجلس چه شد؟

هفته گذشته لایحه الحاق دولت ایران به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تامین مالی تروریسم به صحن علنی مجلس رسید و نمایندگان رسیدگی به جزئیات آن را آغاز کردند. اما به دلیل اعتراض‌ها و مخالفت تعدادی از نمایندگان مجلس، بررسی لایحه الحاق دولت ایران به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تامین مالی تروریسم در مجلس ایران، به مدت دو ماه به تعویق افتاد.

در واقع در جلسه علنی ۲۰ خردادماه ۹۷ نامه درخواست مسکوت ماندن این لایحه با امضای ۵۰ نفر از وکلای ملت تقدیم هیئت رئیسه مجلس شد و وکلای ملت نیز با ۱۳۸ رأی موافق، ۱۰۳ رأی مخالف و ۶ رأی ممتنع از ۲۵۳ نماینده حاضر در صحن علنی، با این درخواست موافقت کردند.

نمایندگان امضا کننده این نامه در درخواست خود اعلام کرده بودند بررسی لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم حداقل به مدت دو ماه تا روشن شدن نتیجه مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با اروپا به تعویق بیفتد.

نظر مقام معظم رهبری در مورد پیوستن به FATF.

اما امروز نمایندگان مجلس به مناسبت سالگرد آغاز به کار مجلس دهم به دیدار مقام معظم رهبری رفتند و ایشان خطاب به نمایندگی در مورد این موضوع سخنانی را بیان کردند که این سخنان در سه بخش زیر دسته بندی شده است:

۱- این معاهدات ابتدا در اتاق‌های فکر قدرت‌های بزرگ و برای تأمین منافع و مصالح آن‌ها پخت و پز می‌شود و سپس با پیوستن دولت‌های همسو یا دنباله رو یا مرعوب، شکلِ به ظاهر بین‌المللی می‌گیرد. به‌گونه‌ای که اگر کشور مستقلی مانند ایران، آن‌ها را قبول نکند او را مورد هجوم شدید قرار می‌دهند که مثلاً ۱۵۰ کشور پذیرفته‌اند شما چطور آن را رد می‌کنید؟

۲- همانگونه که درباره «برخی کنوانسیون‌های بین‌المللیِ اخیراً مطرح شده در مجلس» گفتیم، مجلس شورای اسلامی که رشید و بالغ و عاقل است، باید مستقلاً در موضوعاتی مثل مبارزه با تروریسم یا مبارزه با پولشویی قانونگذاری کند.

۳- ممکن است برخی مفاد معاهدات بین‌المللی خوب باشد، اما هیچ ضرورتی ندارد با استناد به این مفاد به کنوانسیون‌هایی بپیوندیم که از عمق اهداف آن‌ها آگاه نیستیم یا می‌دانیم که مشکلاتی دارند.