اعتقاد به تقویتحافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان بههنگام درس خواندن بهویژه در شبهای امتحان با ریتالین، در سالهای اخیر منجر به گرایش برخی دانشآموزان و دانشجویان به مصرف این قرص شده است.
اطلس خبر
به نقل از پارسینه:
تحریریه پارسینه - علی علیزاده
| هر ساله با نزدیک شدن به ایام امتحانات و کنکور در کشورمان، بسیاری از
خانواده ها، دانشجویان و حتی دانش آموزانی که نتیجه مطلوب آزمونها نقش
حیاتی در زندگی آنها بازی می کند، به صرافت افتاده تا از هر طریق منطقی و
غیر منطقی شرایطی فراهم شود تا بهترین نتیجه ممکن خلق شود.
گاهی شیوه حصول نتیجه مطلبوب از راه
اصولی، جای خود را به وضعیت پیچیده و غیر منطقی داده و عده زیادی برای
دریافت نتیجه دلخواه دست به هر روش و عملی می زنند تا حداکثر دست آورد را
در این زمینه کسب کنند.
از توسل به رانت و تقلب گرفته تا مدد از
پزشک، روانشناس و مشاور در یک سو قضیه و استفاده خودسرانه از دارو و سایر
مخدرها از سویی دیگر، بی شک شرح حال بسیاری است که خواسته و ناخواسته در
تلاشند به هر طریق ساده، راحت و کم دردسر « حداکثر نتیجه مطلوب» را از
آزمون و امتحان کسب کنند.
مصرف قرص ریتالین به عنوان یکی از روشهایی
است که مصرف کننده با خیال اینکه میزان خواب و تمرکزش را با بهره جستن از
آثار موقت این قرص، دستخوش تغییر کرده و به اصطلاح با ارزانترین روش ممکن و
البته حداقل ترین اثرات سو، بازدهی مغز خود را به بهترین نحو ممکن بهبود
ببخشد، مبادرت به مصرف این دارو می کند.
ریتالین به زبان ساده چیست؟
ریتالین (به انگلیسی:
Ritalin) از مشتقات گروه امفتامینها (نوعی از مواد مخدر تحریک کننده و
محرک که اثراتی شبیه به کوکائین دارند) است؛ که برای درمان افسردگی،
نشانههای نارکولپسی، و برخی از مبتلایان به بیش فعالی مقاوم به درمان
تجویز میشود.
ریتالین با مغز چه می کند؟
ریتالین با تاثیر گذاری بر پیام رسانهای عصبی مغز، سرعت ارتباط بین مغز و بدن را افزایش میدهند.
چرا مصرف ریتالین نگران کننده است؟
البته مصرف قرص ریتالین بنا بر دُز های
مختلف که توسط پزشک برای اختلال کاهش تمرکز و بیش فعالی” (ADHD) تجویز شده و
صد البته با بررسی پرونده و شرایط بالینی بیمار که تحت نظر پیوسته پزشک می
باشد، بخودی خود آثار و عوارض جانبی قابل اهمیت «ویژه« ندارد.
اما برخی از همین
آمفتامینهای دست ساز که معمولا در آزمایشگاههای خانگی و غیر استاندارد
تولید شده و اغلب با سایر مواد غیر استاندارد و من درآوردی نیز ترکیب
میشود تاثیراتی به مراتب مخربتر و غیر قابل جبرانی به همراه دارد. دقیقاً
همان قرصهای ریتالین که در بسته بندیهای مختلف در گوشه و کنار خیابان
تهیه میتوان کرد.
عاقبت مصرف خودسرانه ریتالین
افرادی که به طور دائم از
آمفتامینها استفاده میکنند در یک بازه زمانی تقریباً کوتاه به اعتیاد
مبتلا شده و به مصرف این ماده به اصطلاح معتاد میشوند. در چنین شرایطی قطع
ناگهانی مصرف، باعث بروز علائم خماری در فرد میشود.فرد مبتلا به مصرف قرص
در صورت نرسیدن دُز کافی با کاهش میزان تمرکز و انرژی، بی تفاوتی، تحریک
پذیری، افسردگی، اضطراب، هراس، پارانویا، خستگی مفرط و دائمی، درد در کل
بدن، گرسنگی دائمی، افزایش اشتها، بی قراری و اختلالات خواب مواجه خواهد
شد. بدین شکل و آهسته آهسته میل مصرف این دارو از شرایط نرمال به غیر طبیعی
تغییر جهت داده و مصرف کننده چنانچه نیازش توسط مصرف ریتالین و یا داروی
موازی( همچون سایر امفتامین ها) مرتفع نگردد، از طریق مصرف سایر مخدرها به
آرامش کاذب خواهد رسید. حال آنکه چگونه به سایر مخدرهای کشنده و با چه
کیفیتی دسترسی پیدا کند، خود روایتی دیگر است که صحبت آن در این مجال نمی
گنجد.
اثرات ویرانگری که کمتر دیده شده
اما در بین بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان و حتی بزرگسالان چرا مصرف ریتالین در شرایط فراتر از هشدار قرار گرفته ؟
بسیاری از کارشناسان و پزشکان
و متولیان امر در نظام بهداشتی و آموزشی کشور معتقدند، فرد مصرف کننده
بدون آنکه شرایط جسمانی مناسبی برای مصرف دست کم کوتاه مدت این قرص، هر چند
با کیفیت مرغوب داشته باشند مبادرت به مصرف این ماده کرده و خود را با
شرایط وخیمی روبرو می کنند.
از جمله افرادی که دارای
اضطرابند و همواره در شرایط عصبی و فشار روانی حاد بسر می برند، افرادی که
دارای فشار خون بالا هستندو یا همزمان در حال مصرف داروی ضد افسردگی اند
و... تمامی این افراد خود را در معرض خطری بالقوه قرار می دهند.
مصرف ریتالین تنها به ایران و ایرانی و ختم نمی شود
دقیقا در سالهایی که بسیاری
از والدین و معلمان در سراسر جهان از دست حواس پرتی، نقص توجه و بیش فعالی
کودکان در رنج و عذاب بوده و هزینه های سرسام آوری این عدم تشخیص و معالجه
بر سطح جامعه می گذاشت و منجر به آسیبهای اجتماعی بسیار وخیم و غیر قابل
جبرانی در سطح جوامع می شد، با تحقیق و بررسی دانشمندان و انجام آزمایشات
متعدد حد فاصل سالهای 1950 تا اواخر دهه 90 میلادی، عاقبت ریتالین توانست
به عنوان یک معجزه رونمایی شود.
دقیقاً بعد از درمان با
ریتالین، بسیاری از کودکان نه تنها از بیمارستان و زندان سر در نیاوردند،
بلکه پس از طی کردن دوران درمان به عنوان نخبه ترین و با استعدادترین
انسانها به جامعه معرفی شدند.
شاید بخاطر همین بود که مجله تایم در اواخر دهه ۹۰ ضمن
اختصاص صفحه اول این مجله پر فروش خود به ریتالین، تأثیر آنرا در آینده بشر
به شکلی معجزه وار تعبیر میکند. اما دقیقاً پس از همین معجزه بود که
بسیاری از دانشجویان دانشگاههای معتبر در انگلیس و آمریکا به مصرف ریتالین
روی آورده و از این دارو به عنوان افزایش تمرکز و کم کردن ساعات خواب برای
درس خواندن در ایام امتحانات بهره گرفتند.
افزایش ۵۰درصدی مصرف ریتالین در ایام امتحانات
چندی
پیش حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت در یک نشست خبری با اشاره به مصرف ریتالین
از سوی برخی از دانشآموزان و دانشجویان در زمان امتحانات گفت: در ایام
امتحانات میزان مصرف قرص ریتالین ۵۰ درصد افزایش مییابد و طبق بررسیها
حدود ۵ درصد از دانشجویان و ۴.۵ درصد از دانش آموزان سال آخر دبیرستان
ریتالین مصرف میکنند این در حالیست که این دارو عوارض جدی دارد و منجربه
استفراغ، اسهال و در برخی موارد مرگ میشود.
روایت یک فاجعه
محمد حسن طالبی روانشناس بالینی و مدرس
آموزش خانواده درباره مصرف قرص ریتالین در شب امتحان با هدف افزایش تمرکز
در مطلبی نسبت به تبعات مصرف این دارو به دانشآموزان و خانوادهها هشدار
داده است.
طالبی در این مطلب عنوان کرده است:
ریتالین یا متیل فندایت جزو دسته داروها و مشتقات آمفتامینها است،
اصلیترین دلایل تجویز آن توسط متخصصان برای کودکان بیشفعال و دارای نقص
توجه است و آن هم زمانی استفاده میشود که بیشفعالی بهنوعی به خود و
دیگران و نقص توجه به رشد کودک آسیب وارد کند.
اما نگرانی ما از این جهت است
که طبق صحبتهای سخنگوی وزارت بهداشت مصرف ریتالین در دوره امتحانات میان
دانشآموزان برای افزایش توجه و بیداریهای شبانه برای درس خواندن ۴.۵ درصد
است که این آمار تقریباً فاجعه است.
اما چرا در مورد عوارض خطرناک این دارو
صحبت نمیشود؛ دانشآموزان باید بدانند که آمفتامینها بهشدت وابستگی
ایجاد میکنند. بخشی از عوارض خطرناک این دارو عبارتند از: اعتیاد، حتی بعد
از مصرف کوتاهمدت، بیخوابی، بیقراری، پرخاشگری زیاد و خشم، سرگیجه، تهوع،
بیاشتهایی، درد معده و مشکلات گوارشی، حالات روانپریشی و جنون، ضربان
قلب و فشار خون و وابستگی به دارو.
نکته قابل ذکر این است طبق نظر
متخصصان دارویی زمانی پس از مصرف این دارو سیگنالهای مغز در یک طیفی شروع
به یادگیری و توجه میکند و بر اثر کاهش این سیگنالها (زمانی که دوز دارو
در خون پایین میآید) یادگیری نیز کاهش مییابد و بهنوعی تبدیل به
فراموشی میشود و حتی داشتههای قبلی نیز امکان بازآوری ندارد و بهنوعی
فرد به فراموشی موقت و پاکشدن اطلاعات حافظه کوتاهمدت دچار خواهد شد.