آخرین اخبار
منافع هریک از بازیگران بین‌المللی در سوریه چیست؟
چندی پیش بود که یک پایگاه تحلیلی صهیونیستی از برقراری مصالحه‌ای محرمانه میان آمریکا و روسیه در حاشیه نشست اخیر مونیخ خبر داد که بر اساس آن، سوریه به مناطق نفوذ و فعالیت دو کشور تفکیک شود.
از زمانی که آخرین دور تلاش‌های بین‌المللی برای حل و فصل دیپلماتیک بحران سوریه در ژنو با ناکامی مواجه شد، تحولات مرتبط با این کشور در دو جهت متفاوت، اما مرتبط با یکدیگر جریان پیدا کرد. از یک سو، در عرصه میدانی، ارتش سوریه با پشتیبانی نیروی هوایی روسیه و مشاوران نظامی ایرانی، توانست پیشروی‌های مهمی را علیه معارضین و تروریست‌ها به دست آورد و از سوی دیگر، قدرت‌های منطقه‌ای حامی معارضین، به ویژه عربستان و ترکیه، برای مداخله در سوریه ابراز آمادگی کردند. در همین راستا، اخباری مبنی بر تدارک یک نیروی نظامی ۱۵۰ هزار نفری از سوی عربستان سعودی برای آنچه مبارزه با داعش خوانده می‌شد، منتشر گردید و همچنین اعلام شد که اعزام نیرو‌ها با مشارکت – و احتمالاً از مسیر – ترکیه خواهد بود.
در این میان، حملات توپخانه‌ای ارتش ترکیه به مواضع کرد‌ها در شمال سوریه که از چند روز پیش آغاز شد، بر شدت بحران افزود. اقدامی که خود به عنوان مقدمه و زمینه‌ای برای مداخله نظامی گسترده‌تر احتمالی در سوریه ارزیابی شد. با این وجود، روند وقایع به سرعت به سمت و سویی پیش رفت که نشان از تغییر احتمالی در محاسبات بازیگران مختلف داشت. از یک سو، مقامات سعودی در چرخشی آشکار اعلام کردند که مقصودشان از اعزام نیرو به سوریه، انجام این کار در چارچوب ائتلاف بین‌المللی تحت رهبری آمریکا بوده و قصد انجام این کار را به تنهایی ندارند. اندکی بعد، مقامات دولت ترکیه نیز اعلام کردند بدون مجوز بین‌المللی، اقدام به اعزام نیروی زمینی به سوریه در همراهی با عربستان نخواهند کرد.
از سوی دیگر، اقدام ترکیه در بمباران شمال سوریه به بهانه دفع تهدید امنیتی، نه تنها با همراهی کشورهای غربی حامی آنکارا مواجه نشد، بلکه انتقادات شدیدی را برانگیخت. در همین راستا، رئیس شورای امنیت به نیابت از این شورا، نگرانی شدید خود را از اقدامات ترکیه در سوریه اعلام کرد. در این میان، در جبهه حامی بشار اسد نیز تحولاتی رخ داده؛ بدین صورت که پس از فرا رسیدن موعد تعیین شده بین‌المللی برای برقراری آتش بس در سوریه، بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور، با بیان اینکه تا زمان آزادسازی کل کشور، به مبارزه خود با معارضین و تروریست‌ها ادامه خواهد داد. در پی این اقدام، نماینده روسیه در سازمان ملل ضمن هشدار درباره روند اوضاع، گفت در صورت همراه نشدن دولت سوریه با طرح‌های مدنظر مسکو، نتایج وخیمی در انتظار خواهد بود.
اما در بحث از نوع بازی بازیگران بین‌المللی در سوریه، درباره عربستان و ترکیه باید گفت که این دو کشور که از مدت‌ها پیش حامی گروه‌های تروریستی و شورشی در سوریه بوده‌اند، در پی مشاهده ناکامی گروه‌های تحت حمایت خود، بحث مداخله نظامی مستقیم را پیش کشیدند. محتمل‌ترین طرح عربستان و ترکیه می‌توانست حرکت مستقیم به سوی رقه، یعنی پایتخت خلافت خودخوانده داعش باشد تا به این ترتیب، داعش را که دیگر برایشان استفاده‌ای ندارد، برانداخته و یک منطقه تحت الحمایه سنی نشین را به وجود آورند. با این حال، با توجه به اینکه روسیه عملاً در سوریه برای خود منطقه پرواز ممنوع اعلام کرده، برای ترک‌ها سخت است که بدون پشتیبانی هوایی، تا رقه پیش بروند. نیروهای سعودی نیز با خطر روبرو شدن با ارتش سوریه و نیز گروه‌های مقاومت مواجه خواهند بود.
دقیقاً به همین دلیل بود که آنکارا و ریاض با وجود ابراز تمایل اولیه برای مداخله در سوریه، به سرعت در این امر تجدیدنظر کردند؛ زیرا از پیامدهای درگیر شدن بدون پشتوانه در سوریه آگاه بودند. از سوی دیگر، ترکیه که موضوع کرد‌ها را ابزار دیگری برای سیاست سوری خود کرده و سعی داشت از آن به عنوان اهرم دیگری در این زمینه استفاده کند، به سرعت متوجه شد که آمریکا به عنوان کشوری که بیشترین حمایت‌ها را از ائتلاف «نیروهای دموکراتیک سوریه» داشته، هدف قرار گرفتن این گروه از سوی ترکیه را نخواهد پذیرفت. بدنه اصلی ائتلاف مذکور را نیروهای کرد تشکیل می‌دهند و با وجود اصرار آنکارا بر تروریست بودن آن‌ها، واشنگتن این موضوع را نمی‌پذیرد. در چارچوبی گسترده‌تر، ترکیه به عنوان یک عضو ناتو، سعی داشت از طریق دامن زدن هرچه بیشتر به بحران، پای ناتو را به طور مستقیم به سوریه باز کرده و به ویژه این سازمان را در مقابل روسیه قرار دهد.
درباره روسیه نیز باید گفت که در پرتو پیشروی‌های اخیر ارتش سوریه با حمایت روسیه در مناطق غربی سوریه، اهداف ژئوپلیتیکی مسکو از حضور سوریه تا حد زیادی تأمین شده و زمینه تأمین اهداف سیاسی این کشور نیز فراهم شده است. پایگاه اصلی روس‌ها در سوریه، منطقه غرب این کشور و سواحل دریای مدیترانه است و اکنون، در سایه پیشروی‌های ارتش، مناطق غربی تا حد بسیار زیادی تحت کنترل دولت بازگشته و گروه‌های شورشی یا در موضع ضعف قرار گرفته و یا به کلی شکست خورده‌اند. طبیعی است که در این شرایط، تأکید اسد بر ادامه عملیات تا آزادسازی کل سوریه، برای روسیه توجیه ندارد و روس‌ها سعی دارند ضمن تلاش برای برقراری مصالحه میان همه طرف‌های داخلی و خارجی دخیل، برای آزادسازی بقیه سوریه – که عمدتاً در تصرف داعش قرار دارد – راهکاری چندجانبه تدبیر کنند که هزینه را برای خودشان هم بیش از حد مشخصی افزایش ندهد.
چندی پیش بود که یک پایگاه تحلیلی صهیونیستی از برقراری مصالحه‌ای محرمانه میان آمریکا و روسیه در حاشیه نشست اخیر مونیخ خبر داد که بر اساس آن، سوریه به مناطق نفوذ و فعالیت دو کشور تفکیک شود. روز گذشته نیز آمریکا خبر داد که اطلاعات مربوط به محل استقرار نیروهای ویژه خود را در اختیار روس‌ها قرار داده تا از هدف قرار گرفتن ناخواسته این نیرو‌ها جلوگیری شود. مجموعه این حقایق، در کنار آنچه در عرصه میدانی در جریان است، فرضیه توافق مسکو و واشنگتن برای یافتن هرچه سریع‌تر راه‌حلی سیاسی، ضمن حفظ سطحی از منافع دو طرف در سوریه را تقویت می‌کند. تمایل پوتین برای دیدار با ملک سلمان را نیز باید در چارچوب همین امر تحلیل کرد.
نظر شما
